WEEK 4
Daphne (24)
‘ Het is wennen aan september, al zo snel’.
Deze zin uit een liedje van Blof legt precies het gevoel van deze week uit. Het nieuwe studiejaar gaat weer van start en alhoewel het al een maand meer herfst dan zomer is in Nederland, klinkt september toch net even wat minder aantrekkelijk dan augustus. Terwijl voor mij het begin van deze maand alleen maar gepaard gaat met het einde van de zomervakantie en terugkerende routine, is het begin van september voor vastende moslims specialer dan dat. Het einde van de ramadan nadert en over een aantal dagen zal het Suikerfeest beginnen. Na een maand lang vasten, veel bidden en tot bezinning komen, vindt op tien september een zekere ontlading plaats. Vreugde, want het is weer gelukt! Tenminste, zo stel ik het me voor. Ik vergelijk het een beetje met de ontlading van oud en nieuw. Een zekere spanning gevolgd door een nieuw begin. Een slechte vergelijking natuurlijk, want ieder jaar vieren we uitbundig dat het nieuwe jaar van start gaat maar doen we daar ook ons best voor? Leveren we daar ook iets voor in? Nee. Ik probeer echter om de sfeer van deze gebeurtenis te koppelen aan sferen zoals ik die ken. Tijdens de dagen van het Suikerfeest worden er veel bezoekjes gebracht aan familie, vrienden en buren. Men is extra behulpzaam en lief voor elkaar en deelt elkaars vreugde. Zou dit een beetje te vergelijken zijn met het kerstgevoel? Binnen mijn familie wordt dit nog heel traditioneel gevierd. Met liederen, veel eten en vooral veel gezelligheid. De tafels zijn gevuld met beenham, aardappelkroketjes en stoofperen. Hmm, toch anders dan bij het Suikerfeest, dat gepaard gaat met het eten van veel zoetigheid.
Op internet las ik ook dat kinderen cadeautjes krijgen tijdens dit feest. He, dat lijkt dan weer op het Sinterklaasfeest! Maar nee, ik denk niet dat het Suikerfeest goed te vergelijken valt met Nederlandse feesten. Het is een religieus feest, met dieper liggende gedachten dan lief zijn omdat je anders in de zak van Sinterklaas belandt, een stoomboot vol met pieten en rotjes en vuurpijlen om twaalf uur ’s nachts. Een feest dat je echt moet proeven, letterlijk en figuurlijk, voordat je de sfeer ervan kunt omschrijven. Het zal wennen zijn aan september, want na het Suikerfeest zal ook voor moslims de dagelijkse routine weer beginnen. Tegen allen die hebben gevast de afgelopen maand wil ik zeggen: ontzettend knap! Petje af! Geniet van het samenzijn van het Suikerfeest!
WEEK 3
Nesrine (21)
We zijn over de helft, week 3 van de maanmaand Ramadan. De maan heeft haar volle glorie achter de rug en begint nu in grootte af te nemen. Niet letterlijk uiteraard, maar jullie snappen hopelijk mijn punt. Ben ik nu dan spiritueler geworden? Ja, eigenlijk best wel. Ik bid nu vijf keer op een dag en lees de Koraan, twee dingen waar ik normaal gesproken helaas geen tijd voor heb als drukbezette studente. Ik ben wat dat betreft wel blij dat de maand grotendeels in de zomervakantie plaatsvindt en dit betekent dat ik geen colleges hoef te volgen, niet hoef te werken en dus totaal geen verplichtingen heb. Tijd voor some soulsearching dus!
Mijn soulsearching vind grotendeels plaats door het lezen van de Koraan, bestaande uit 114 verzen, de zogenaamde soera’s. Ik kan jullie vertellen dat dit niet een gemakkelijk karwei is aangezien het boek eeuwenoud is. De moslim gelooft dat dit het letterlijke woord van God is dat door profeet Mohammed in 23 jaar tijd is geopenbaard dat sindsdien nooit is gewijzigd. Bij elke openbaring hoort een context, dat niet in de Koraan zelf is terug te vinden. Niet alleen dit maakt het lastig om te begrijpen wat er bedoeld wordt, ook zijn de verzen soms lastig te volgen omdat er veelvuldig losstaande stukken over profeten uit de Bijbel en Thora worden aangehaald. Het is in zekere zin een herhaling van het Woord van God, een zoveelste waarschuwing aan de mens, of zoals letterlijk in de Koraan staat: Neen, het (Boek) is niets dan een vermaning voor de werelden [68:52].
Zelf probeer ik uit de Koraan te halen waarom de mens hier is, wat zij zou moeten doen en waarom zij dit zou moeten doen. Hele diepe levensvragen, waarover niet echt een eenduidig antwoord valt op te maken. Goed dat de Ramadan een jaarlijks terugkerend festijn is. Helaas valt het niet altijd in de zomervakantie, wat natuurlijk ook weer zijn voordelen heeft. Een groot voordeel is bijvoorbeeld dat de dagen wat korter zijn en de nachten wat langer, want vasten in Nederland is nu wel heel moeilijk. Ik kan me nog goed herinneren dat mijn ouders vroeger hun vasten verbraken om een uur of 5 ‘s middags, dat is natuurlijk niets bij 9 uur ’s avonds. Hoewel je mentaal best sterk bent en 17 uur kunt vasten, begint dit fysiek wel parten te spelen: je voelt je moe, je kunt je niet goed concentreren en alles gaat wat trager. Maar goed dat het momenteel geen 30 graden is en de Hollandse Augustusstormen in volle glorie aan de gang zijn!
Omdat ik lekker weinig verplichtingen heb kan ik zeggen dat de maand Ramadan voor mij niet meer zozeer ‘een bepaald gevoel van samenhorigheid’ is, maar het een maand is van ‘bezinning’. Ik ben weldegelijk spiritueler geworden, maar misschien is dit ook voor een deel te wijten aan volwassen te worden (trachten te worden, haha) en weinig te doen hebben. Echt uitgaan tijdens de ramadan doe je niet ; door het ontbreken van die eerste levensbehoefte heb je plots veel minder zin om even naar de stad te gaan of op visite bij vrienden. Zoals mijn moeder vaak zegt tijdens deze maand: ‘dat buikie is wel gek hè?’ Enfin, nog 2 weken te gaan. De ervaring leert dat wanneer het einde nadert ik stukken minder zweverig ga worden….
Daphne (24)
Terwijl ik mijn oppaskindjes in de bakfiets zet, komt een wat oudere man ons tegemoet lopen met wat boodschapjes in zijn handen. Hij groet ons vriendelijk en vraagt naar de namen van de kinderen. ‘ Emily’ , herhaalt hij als ik de naam van het baby’tje vertel. De naam van het jongetje, Thijs, vindt hij wat moeilijker uit te spreken. Van ‘ Sais’ verandert het langzaam in ‘ Tais’, blijkbaar goed genoeg, want Thijs knikt met grote ogen. Ik kan niet helemaal peilen wat voor nationaliteit de man heeft. Dit blijkt wederzijds te zijn want zijn volgende vraag is: ‘ Jij Marrokaan?’. Ik leg de meneer uit dat mijn moeder Indonesisch is en mijn vader Nederlands. ‘ En u? Bent u Marrokaans?,’ luidt mijn wedervraag. ‘ Ik ben Turk’, is zijn antwoord. In de ban van de ramadan grijp ik mijn kans om meer informatie in te winnen over deze vastenmaand en vraag of hij ook aan het vasten is. Ondertussen kijk ik even naar het pakje gamba’s in zijn handen. Ziet er niet onsmakelijk uit, beetje olie en knoflook erbij…. hmmm het water loopt me al in de mond. Niet echt veel gamba’s trouwens, met de ramadan wordt er toch in grote groepen gegeten? Met grote hoeveelheden? Dat is tenminste wat ik altijd voor me zie: donker buiten, gezellige lichtjes binnen, een grote ronde tafel met meer eten dan men opkan en veel mensen bij elkaar. Maar goed, ook dit kan een vertekend beeld zijn, ik ben immers een Islam- leek. Terug naar ons gesprek. De aardige meneer vertelt dat hij niet kan vasten, zijn bloeddruk is hoog en met slechte gezondheid is het beter om niet te vasten. Als ik de meneer vraag of hij er moeite mee heeft om geen deel te kunnen nemen aan de ramadan, beaamt hij dit. Hij legt uit dat hij door niet te vasten een stukje van zijn religie niet kan beoefenen. Al zeven jaar lang mag hij vanwege zijn gezondheid niet meedoen met de ramadan. Ik heb te doen met de man en zou hem nog veel meer vragen willen stellen. Maar Thijs is ongeduldig en wil vertrekken. En dat doen we…. we zeggen de man gedag en fietsen naar huis. Terwijl ik wat vissticks voor Thijs bak, denk ik aan de gamba’s van de Turkse man. Zou hij daar nou minder van genieten dan in een niet-ramadanmaand? Of denkt hij misschien: als ik dan toch niet kan vasten, dan zorg ik voor een koningsmaal? Wie weet komen ik hem nog eens tegen, dan vraag ik het alsnog!
WEEK 2
Nina (21)
Ik heb uit solidariteit met mijn moeder wel eens geprobeerd een dag te Sonjabakkeren. Ik moet toegeven: het was moeilijker dan ik dacht. Twee uur na het ontbijt, dat bestond uit één crackertje met aardbeienjam (uiteraard in lightvariant), had ik me al vergrepen aan een boterham, een appel en drie koekjes. Toen moest de lunch nog beginnen.
Het is natuurlijk onzin om een crashdieet te vergelijken met de Ramadan, maar in de praktijk komt het op hetzelfde neer: je mag niet eten. Nou is dit wel heel simpel gezegd. Ik weet natuurlijk dat het Sonja Bakker dieet en de Ramadan inhoudelijk totaal verschillen. Het vasten tijdens de Ramadan doe je om Allah te bedanken voor alles wat hij gedaan heeft. Door tussen zonsopkomst en zonsondergang niet te eten, wordt je ziel gereinigd. Een dieet volgen doe je meestal maar om één reden: afvallen.
Ik heb eerlijk gezegd geen idee hoe het is om te vasten. Ik ben niet religieus opgevoed. Ik heb alleen naar de verhalen geluisterd van mensen die wel vasten. Fascinerend vind ik het. Vooral omdat ik het zelf totaal niet kan voorstellen. Een dag zonder eten; oké, dat is te overleven. Een dag zonder water; dat wordt al moeilijker. Een dag zonder eten en drinken; hoe houd je het vol? En dat een maand lang!
Een paar weken geleden was ik in Marokko. Een jongen vertelde me over de Ramadan. Hij was verheugd over het feit dat hij weer mocht vasten. Hij zei dat hij het een geweldige ervaring vond. Natuurlijk was het zwaar, maar vooral vond hij het heel gezellig. Overdag vasten en na zonsondergang met de hele familie eten. Hij vertelde dat iedereen in zijn omgeving weet wat hij doormaakt, want het is iets wat je met zijn allen doet.
Een paar dagen na dit gesprek had ik mijn eerste, ongeplande, (bijna echte) vastervaring. Met mijn zusje maakte ik een tocht door de woestijn aan de grens van Algerije. Drie dagen en twee nachten zouden we in de woestijn verblijven. Van te voren hadden we tien flessen mineraalwater gekocht. Een inschattingsfoutje bleek, want op dag twee was al het water al op. We moesten dus heel wat uren wachten voordat we weer wat konden drinken. Pff..wat was dat afzien. Tegelijkertijd realiseerde ik me ook wat een geluk ik heb dat er 24 uur per dag water uit mijn kraan stroomt als ik dat wil. Dat ik altijd kan drinken als ik dorst heb.
Ik denk dat de Ramadan afzien is, maar tegelijkertijd ook heel mooi kan zijn. Dat je inzichten krijgt die je eerst niet had. Misschien moet ik het volgend jaar ook maar eens gaan proberen. En dan wat langer natuurlijk dan een halve dag zonder water in de woestijn.
Nesrine (21)
We zijn alweer een week verder en mijn ervaring leert tot dusver dat het zich onthouden van eten en drinken sneller went dan ik had gedacht. Op de een of andere manier is de mens in staat zich snel aan te passen aan wat hij heeft of niet heeft. Nu ben ik overdag gewoon met andere dingen bezig dan mij dwangmatig af te vragen wat ik tijdens de lunch zou moeten consumeren en wat ik voor het avondeten in huis zou moeten halen. Het gaat al aardig.
Goed ik moet bekennen: ook ik ben menselijk en ben verzot op onder andere mijn dagelijkse donkere boterham (plus de pitjes) met kaas en een flinke kop koffie op de vroege morgen. Het doet mij realiseren dat het deze kleine dingen zijn die mijn dag maken. Het is niet zozeer dat ik niet zonder koffie kan ’s ochtends, dat kan ik blijkens de afgelopen 8 dagen redelijk goed, maar het is onderdeel van mijn ochtendritueel. Het journaal bekijken is nu wel een hele andere bezigheid dan ik gewend ben. Maar juist deze gewenning is wat onthouding interessant maakt. Voor mij is vasten een vorm van relativeren en zelfreflectie.
Getuige mijn vorige verhaal probeer ik spiritueler te worden, maar dit kan wel moeilijk zijn. Hoewel ik probeer me niet te focussen op eten en drinken, kun je er soms niet om heen. Deze zwakke momentjes heb ik vooral tussen 17:00 en 19:00 bij het kijken van onder andere Masterchef, Over de Kook en Wie is de Chef? Of wanneer mijn ouders bezig zijn met de voorbereidingen voor het avondmaal dat bestaat uit soep en vele hartige hapjes. Hoe tegenstrijdig het misschien ook is, de maand staat ook voor een groot deel in teken van samenzijn en samen eten. Families zoeken elkaar op en nemen ieder wat lekkers mee, waar zij vaak een heel dagdeel aan besteed hebben, en breken zo gezamenlijk hun vasten. Het is altijd wel gezellig om met elkaar de laatste minuten af te tellen terwijl het buiten begint te schemeren. De eerste happen worden genomen nadat degene die de teletekstpagina van de Publieke Omroep, het is bij ons tot wet verheven dat de commerciële omroepen geen affiniteit hebben met het klokwerk, in de gaten houdt ‘bismillah’ (in de naam van Allah) zegt. Het blijft een vreemd fenomeen; na enkele happen lijkt het alsof je de hele dag gegeten hebt en bestaat er lang niet zoveel lust als enkele minuten ervoor. Bovendien heb ik nu een andere ritueel: koffie drinken en het 10-uur journaal bekijken.
Daphne
Sinds een jaar woon ik in de Indische buurt van Amsterdam. Een gezellige buurt, die wordt gekleurd door verschillende nationaliteiten. De javastraat staat bekend om de turkse bakkerijtjes, marrokaanse winkeltjes en indische toko’s. Studenten mengen zich tussen turkse en marokkaanse gezinnen. Alhoewel ik erg blij word van de altijd aanwezige vakantiesfeer in deze buurt, moet ik bekennen dat mijn kennis over de islamitische cultuur niet echt groot is. Beter gezegd: ik ben een islam- leek. Niet dat ik er niet voor opensta, maar toevalligerwijs heb ik weinig mensen om me heen die de islam als geloofsovertuiging dragen. Tijd voor wat research dus!
Op zoek naar informatie over de ramadan, komt een aantal belangrijke aspecten van het niet eten, drinken, roken en hebben van gemeenschap aan het licht. Zo leer ik dat deze vastenmaand zorgt voor zuivering
van de ziel, dat men leert wat zelfdiscipline en zelfbeheersing is en dat men Allah bedankt voor alles wat hij heeft gedaan. Tevens zorgt de periode van onthouding voor verbondenheid. Ook zijn er een aantal
fysieke voordelen: vasten bevordert je bloedsomloop, het helpt je hart en zenuwstelsel tot rust te komen en allergieën kunnen worden genezen en bovenal val je ervan af! Trrriiingggg! Er gaat een belletje rinkelen. Terwijl ik deze informatie op me laat inwerken, vind ik het bijna jammer dat we al aan het einde van de zomer leven en niet vlak ervoor. Wellicht had ik dan ook overwogen om een maand niet te drinken en te eten tussen zonsopgang en zonsondergang. Genoeg pro’s in mijn buurt om deze leek de kneepjes van het vastenvak bij te brengen. Mijn buren zouden me vast met open armen ontvangen! En op de koop toe nog wat overtollige kilo’s kwijtraken, wat wil een mens nog meer! (al vraag ik me af of de lekkernijen die na zonsondergang genuttigd mogen worden, me niet twee keer zoveel zouden laten aankomen.)
Oké, even zonder gekheid, vasten is een prestatie, echt. Dertig dagen lang niet eten en drinken, het lijkt me een moeilijke opgave. Natuurlijk is het een welkome bijkomstigheid dat vasten ook goed is voor je lichaam, maar zoals ik al even kort probeerde aan te stippen, heb ik goed begrepen dat het bij vasten niet alleen gaat om het niet eten en drinken, en vooral niet om afvallen. De ramadan kent veel meer betekenis dan dat. De vastende moslims proberen verbondenheid te tonen, door empathie te tonen voor arme, hongerige mensen. In deze periode wordt er bewust meer gebeden, staat men stil bij hun ware geloofsovertuiging. Alhoewel de ene moslim zijn prioriteiten meer bij het een zal leggen dan bij het ander, heb ik diep respect voor allen die vasten! Ik ben nog lang niet uitgeleerd over de ramadan, deze week maar wat buurtonderzoek verrichten!
Tot volgende week.
WEEK 1
Nesrine (21)
De heilige maand Ramadan heeft wederom zijn intrede gedaan in het islamitische jaarkalender die momenteel 1431 jaren telt. Ramadan is een heilige maand voor de islamitische gemeenschap, omdat het de maand was waarin de eerste openbaring van de Koraan plaats heeft gevonden.
In de Lage Landen, en met haar vele andere landen, staat de maand vooralsnog bekend als de maand van ‘het niet eten en drinken’. Reeds vanaf jonge leeftijd wordt iedere Hollander binnen deze multiculturele samenleving er jaarlijks mee geconfronteerd, de een in meerdere mate dan de ander. De islamitische Hollander wordt ermee grootgebracht en de niet-islamitische Hollander leert het fenomeen kennen in de klas, op straat of op de werkvloer.
Als moslima van Marokkaanse origine ben ook ik ermee grootgebracht, wat gezien het feit dat ik op een overwegend ‘witte’ Rooms-katholieke basisschool heb gezeten nogal voor verwarring, dan niet verontwaardiging heeft gezorgd. ‘Mag je dan ook geen water? Mag je je eigen spuug dan slikken? Wat nou als het regent?’ Allemaal vragen waaraan ik nooit, tot op de dag van vandaag worden zij gesteld, ontkomen ben.
Nu ben ik niet van plan een uiteenzetting te geven over de do’s en don’ts tijdens het vasten, niet alleen omdat hier binnen de islamitische gemeenschap veel onenigheid rond bestaat maar ook omdat dit naar mijn menig de essentie van het vasten ondermijnd. Interessanter is het doel van het vasten. De Koraan zegt daar het volgende over: ‘O, gij gelovigen, het vasten is u voorgeschreven, zoals het degenen die vóór u waren was voorgeschreven, opdat gij vroom zult zijn’ (2:183). De moslim vast dus om vroom te zijn, zoals het o.a. de Joden en Christenen ook, dan wel in een ander jasje, is voorgeschreven. Maar wat dit vroom-zijn inhoudt verschilt per individu. De één vast omdat zij wil voelen wat de armen voelen, ik noem hem ‘de compassionist’, de ander doet dit om meer in contact te komen met God, ‘de spiritualist’, en de ander vast omdat dit iets is waarmee hij/zij is opgegroeid, ‘de culturalist’.
Voor mij persoonlijk is het ramadanavontuur begonnen als een stukje cultuur. Zo kon ik met mijn mede moslims, vaak de Marokkaanse buurkinderen, delen wat we ’s nachts voor feestmaal verorbert hadden en wat we die avond zouden eten. Ik wist hoe erg zij hun best deden om ’s nachts wakker gemaakt te worden door hun ouders om mee te doen aan ‘dat samenhorigheid-gebeuren’ en zij wisten dat van mij. Waarschijnlijk was (en is het voor velen) een maand waarin men samenkomt in het anders-zijn.
Nu ik wat ouder begin te worden en niet alles als gegeven neem, probeer ik er een spirituele dimensie aan te voegen, zoals het volgens mij bedoeld is. Door een lege maag benader je de wereld anders, je bent meer bezig wat het geloof en God voor jou inhoudt en wat materialisme voor toegevoegde waarde heeft binnen een mensenleven. Goed, we zijn momenteel op dag 2 van de Ramadan, ik ben benieuwd wat ik over 2 weken over mijn spirituele reis te melden heb.
Fatima Zohra (18)
Dinsdagavond zat ik met een paar vriendinnen in de moskee, we hadden les. Blij kwam de leraar binnen die net een telefoontje had gekregen van iemand. “Het is morgen Ramadaan jongens!” zei hij met een brede glimlach. Ik kon op dat moment niet omschrijven wat ik voelde, ik was zo blij!
Maanden had ik hier op gewacht. Nog geen vijf minuten later stroomde mijn inbox vol van de smsjes. “Ramadaan Mubaarak” (Een gezegende Ramadaan toegewenst). Op het moment dat ik thuis kwam werd ik verwelkomd door de koranrecitatie die ik op tv hoorde. De Saudische zender zond beelden uit van het gebed in Mekka. Dat was the finishing touch. Nu had ik al helemaal dat Ramadaan gevoel, terwijl pas morgen de Ramadaan zou beginnen! Diezelfde avond vertrok ik rond kwart over tien naar de moskee om de eerste Taraweeh gebeden te verrichten. De Taraweeh gebeden zijn de nacht gebeden gedurende de maand Ramadaan, deze zijn niet verplicht. Het zijn dus vrijwillige gebeden die plaats vinden na het laatste verplichte gebed (el’isha) en voor het ochtend gebed (Elfadjr). Daar stonden we dan met z’n allen in een rij wachtend op de imaam om het gebed aan te vangen. Op het moment dat hij begon met reciteren van de koran was dat voor mij definitief het begin van de Ramadaan! Het was zo’n mooi beeld, om te zien dat we allemaal naast elkaar stonden in 1 rij. Jong, oud, blank of donker. Op dat moment besef je die eenheid weer. Het maakt niet uit wie je bent of hoe je bent, we waren daar allemaal voor één zaak, en dat is de tevredenheid van God.
Woensdag: ik had in de middag afgesproken met een vriendin om wat uit de koran te herhalen. Ik vind namelijk dat je tijdens de Ramadaan veel moet doen aan het aanbidden van God in plaats van 24/7 koekjes gaan zitten maken. Het maken van lekker eten is natuurlijk altijd een pré, maar om daar je hele dag aan te besteden vind ik zonde. Dus nadat ik wat koran had herhaald werd het tijd om mijn moeder te helpen om het eten voor te bereiden. Mijn moeder was al gauw klaar met het maken van de “ o wie kent het niet Harira” Juist ja, “Harira”. Marokkaanse soep! Dat is dus een standaard Ramadaan gerecht. Maar het grappige is, dat dat voornamelijk bij de Marokkanen zo is, als je bij een Surinaamse moslim thuis gaat eten dan moet je in ieder geval geen Harira verwachten. Het is dus geen religieus aspect maar het heeft puur te maken met de Marokkaanse cultuur.
Net voor zonsondergang ging ik even bij onze Nederlandse buren langs om wat van het eten met hen te delen. Mijn buurvrouw ontving het met een glimlach en zei “ Het is weer Ramadan!”. Daar zaten we dan met het hele gezin aan tafel. Kwart over negen, we mogen eten! De eerste dag ging het er rustig aan toe, na het eten kwam mijn buurmeisje mij ophalen om naar de moskee te gaan en de Taraweeh gebeden te verrichten, en zo verliep mijn eerste dag van de Ramadaan, voor een ander misschien een dood normale gebeurtenis. Maar voor mij was het een super speciale dag.