Nathan Rozema over 15 jaar Labyrinth
Wat heeft 15 jaar Labyrinth gebracht? Waarom bestaan wij? Na een toch respectabele periode van 15 jaar is het goed eens daarbij stil te staan.
Het gevaar van onze onderzoeks- en advieswereld, de wereld van het werken met hoofd, mond en scherm schuilt in het uitblijven van actie en opvolging. In mijn ouderlijk huis hangt al tientallen jaren een grote poster met de markante kop van Karl Marx. Op deze poster staat een citaat dat telkens bij mij opkomt en dat de wereld van de denkers schetst: “Die Philosophen haben die Welt nur verschieden interpretiert, Es kommt darauf an, die Welt zu verändern.” Het was een stelling bij Marx’ proefschrift. In deze wereld worden interessante argumenten uitgewisseld en besproken. Wij als onderzoeksbureau leveren vaak voer voor discussie, voer voor beleidsmakers, voer voor managers en voer voor politici. Maar het zou voor mij als oprichter van Labyrinth een nachtmerrie zijn als 15 jaar Labyrinth uiteindelijk niets tastbaars zou hebben opgeleverd.
Drive meegeven
Het citaat dat ik aanhaalde staat voor mij voor de drive die ik heb en die ik wil overdragen aan mijn collega’s, maar ook aan partners, opdrachtgevers, interviewers en respondenten. Er moet iets gedaan worden. De Texaanse hiphopgroep Geto Boys waar ik vroeger vaak naar luisterde hebben het in hun nummer “Mind playing tricks on me” over 3 typen mensen: “Those who don’t know what happen, those who wonder what happen and people like us from the street that makes things happen.” Hopelijk hebben wij in de afgelopen 15 jaar een beetje kunnen bijdragen aan verandering.
Lef en geduld
Daarvoor is lef nodig. Lef om als relatief klein bureau nu al drie keer op een rij het grootste face-to-face onderzoek onder migranten te doen dat in Europa is ontwikkeld[i]. Lef om met elkaar een team van 150 interviewers met allerlei achtergronden te vormen. Om targets en responspercentages na te streven, die opdrachtgevers soms voor onmogelijk hielden, bij mensen aan te bellen en bij hen thuis te komen, waar menig professional niet alleen naartoe zou durven en de kritiek die respondenten soms tegen ons uiten over opdrachtgevers aan hen over te brengen. Ik zeg dit niet om op te scheppen, maar om zoveel mogelijk mensen aan te moedigen om te proberen, hoe bescheiden ook, “die Welt zu verändern”.
Een Labyrinth is geen doolhof
Een Labyrinth is geen doolhof, maar kan voor niet-ingewijden daar wel op lijken. Het leidt je naar de kern. Dat is wat mij 15 jaar geleden aansprak. Samen met mede-oprichters René Rentinck (Centrum voor Publieke Innovatie) en Klaas Wiertzema (Ardensgroup en Erasmus Universiteit) brainstormden we over een naam. We wilden met onderzoek oplossingen vinden voor complexe vraagstukken. Mensen helpen hun weg te vinden naar de kern, de oplossing.
Samen iets opbouwen
Onderzoeksbureau Labyrinth werd in juli 2004 opgericht, maar dat was eigenlijk niet het echte begin. Ik was daarvoor, in 2003, begonnen als eenmanszaak, Rozema Onderzoeksbureau. Waarom Labyrinth? Ik wilde bewust niet als eenmanszaak opereren, maar samen met anderen iets opbouwen dat groter en duurzamer is dan één persoon, dan ikzelf. Mede dankzij de steun van René en Klaas en mijn familie voelde ik mij gesterkt om de grote stap naar een bedrijf te zetten en meerdere mensen in dienst te nemen.
De eerste onderzoeken die we deden waren een face-to-face onderzoek onder Turkse en Marokkaanse Utrechters voor de afdeling Bestuursinformatie van de Gemeente Utrecht, een woonwensonderzoek in Schalkhaar (Deventer) en een bouwmaterialenonderzoek onder aannemers, architecten en ontwikkelaars voor het bevriende Buildsight. Nu, meer dan 15 jaar later, zijn we meer dan 10 keer zo groot als toen (zowel in omzet als in medewerkers) en zijn we in onze specialisaties in Nederland en België een gerenommeerde speler geworden.
Hoe was dat mogelijk? Het geheim zit hem denk ik in een aantal ingrediënten:
- Passie, met de grootste overtuiging en passie iets moois en goeds willen neerzetten
- Kwaliteit gaat voor, kostte wat kost
- Echt iets willen betekenen, zingeving
- Marketing en communicatie vanuit inhoud
- Relaties koesteren
Passie en echt iets willen betekenen
De bovenstaande 5 punten hangen nauw met elkaar samen. Zonder passie hadden mijn team en ik het nooit kunnen opbrengen om zolang er zo voor te gaan. Deze passie hangt nauw samen met “echt iets willen betekenen”. We willen dat onze projecten en onderzoeken echt iets bijdragen. Zo zijn we in 2003/2004 ook op het Krachtstation gekomen.
Krachtstation, voortgekomen uit een onderzoek van Labyrinth
Het begon met een wijkonderzoek, door ons geëntameerd op verzoek van Passie voor Utrecht, samen met Stichting Utrecht aan de Nijl en met UU-studenten Geert Neefs en Kristian Lievense uit de klas van de bekende Utrechtse stadsgeograaf Gideon Bolt en wijlen Ronald van Kempen. Uit dit uitgebreide onderzoek onder honderden wijkbewoners kwam dat zij zich groen en geel ergerden aan de vele miljoenen subsidies die door de wijk gingen, terwijl ze zelf hun feesten en bijeenkomsten niet in de gesubsidieerde buurthuizen mochten houden. Daarnaast konden wijkondernemers, starters en belangrijke zelforganisaties zoals Al Amal en Attifa nergens betaalbare ruimte vinden om te ondernemen.
Ik organiseerde vanuit Labyrinth samen met wijkraadslid wijlen Boudewijn Oremus activiteiten en bijeenkomsten om hiervoor een plek in de wijk te creëren. Samen met Passie voor Utrecht en Utrecht aan de Nijl organiseerden wij op het festival Utrecht aan de Nijl een debat met onder andere wethouder Harrie Bosch en de directeur van woningcorporatie Portaal wijlen Victor Verhoeven om het Krachtstation op de kaart te krijgen. Later wilde Marca Wolfensberger vanuit het honors programma van de Universiteit Utrecht een uitwisseling met Kanaleneiland en toen is het eerder genoemde onderzoek samen met studenten van de Universiteit en MBO Utrecht nog verdiept door te kijken naar de grote behoefte aan een hamam (badhuis) in de wijk.
Het onderzoek heeft dus de bouwstenen voor het Krachtstation geleverd en door vol te houden, de vraag serieus te nemen en door de juiste samenwerkingen aan te gaan is het Krachtstation er uiteindelijk gekomen.
Communicatie
We vertellen graag over wat we doen, misschien nog steeds wel wat te weinig. Maar terugkijkend op 15 jaar Labyrinth hebben wij altijd vanuit inhoud gecommuniceerd. Ik denk dat in ons vak dat ook het beste werkt. Dat is ook waarom ik vanuit Labyrinth samen met Pieter Buisman Geldstromen door de Wijk heb opgezet, waarom we de Werkdoordewijk Foundation hebben opgericht en veel tijd en energie steken in het stimuleren en faciliteren van het Wijkfonds in Kanaleneiland (Ondernemersfonds Utrecht), de Wijkcooperatie en WIJ-ik: om kennis en informatie over wat je in je eigen buurt of wijk samen kunt doen over te dragen. We willen ons verhaal delen, want alleen door samenwerken komen we verder.
Kwaliteit voorop en relaties zijn goud
Ik heb in al die tijd dat ik actief ben in deze onderzoeks- en advieswereld al heel wat aanbiedingen gehad van bedrijven die met ons wilden samenwerken, of hun bedrijf aan ons wilden verkopen. Het eerste wat ik dan meestal deed is onderzoek bij de bron. Wat vonden de klanten van dat bedrijf of hun producten? Helaas viel dit in veel gevallen erg tegen. Na 15 jaar kan ik wel zeggen dat onze markt een lastige markt is. Er zijn veel adviesbureaus die vooral willen adviseren en die onderzoek zien als bijzaak en noodzakelijk kwaad. Je moet als bureau vaak stevig in je schoenen staan om de druk om mee te praten met je opdrachtgevers of adviseurs te weerstaan.
Ik ben trots op de onderzoekers uit ons diverse team, waarbij ik voor iedereen persoonlijk mijn handen in het vuur steek. We hebben kwaliteit heel hoog in het vaandel staan en het ons daarmee ook vaak heel lastig gemaakt. Maar daarmee hebben we wel hele duurzame en krachtige banden met onze klanten en onderzoeksdoelgroepen opgebouwd. Nu ik terugkijk op 15 jaar Labyrinth vind ik dat goud waard. Wij bestaan bij de gratie van vertrouwen. Vertrouwen van opdrachtgevers en vertrouwen van respondenten die met ons aan onderzoeken willen meewerken.
Wat hoop ik mensen vanuit Labyrinth mee te hebben gegeven?
Ik hoop dat mensen die actief zijn in de wereld van sociaaleconomische en maatschappelijke vraagstukken iets van onze insteek meekrijgen. Ik heb het dan over beleidsmedewerkers van gemeenten, ministeries, provincies of bedrijven, wijkmanagers, medewerkers van woningcorporaties, vastgoedontwikkelaars, retail-experts, planners, stedenbouwers, architecten, investeerders, noem ze maar op.
Kijkje in de keuken van de wijken
Ik wens iedere professional een kijkje in de keuken van het leven in wijken, het leven in de buurt en gesprekken op straat toe. Werkelijk contact krijgen met het veld. Onze interviewers en onderzoekers proberen wat ze horen over te brengen. Dat is iets wat ikzelf ook altijd met veel passie doe. In het bijzonder ben ik geraakt door het leven aan de onderkant en de vele noden en kansen die daar zijn. Als je echt van betekenis wil zijn, kun je niet alleen in je ivoren toren blijven zitten.
Ik hoop dat onze klanten en de mensen waarmee we werken, medewerkers en partners, hier wat van meekrijgen. Dat ze bijvoorbeeld proberen om geldstromen door en voor de wijk te laten stromen. Dat ze kritisch zijn en kijken of beleid echt de mensen bereikt die het het meeste nodig hebben. Dat kan alleen maar door echt in gesprek te gaan en dat kan vaak weer niet zonder er moeite voor te doen. Als we dit doen kunnen we de vervreemding van elkaar en de tweedeling op allerlei fronten tegengaan.
Oproep
Zoek en help mee naar de echte verhalen en ervaringen, wordt geraakt en kom op je eigen manier in actie tegen tweedeling en sluit je aan bij de beweging van wijkcooperaties via www.wijkcooperatie.nl