Heb je wel eens meegemaakt dat je niet verder kon met het invullen van een vragenlijst omdat jouw gender er niet tussen stond? Of vind je het vervelend als mensen jou aanspreken met ‘hij’ of ‘zij’? Veel mensen herkennen zich niet onmiddellijk in deze situaties, omdat het voor hen vanzelfsprekend is om als man of als vrouw door het leven te gaan. Echter zijn deze binaire hokjes niet op elke persoon in de samenleving zomaar van toepassing.
De worsteling van het ontdekken van jezelf
Met de jaren is de zichtbaarheid van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders en intersekse personen (in het vervolg afgekort met LHBTI+) toegenomen. Zoals we allemaal weten vanuit de pubertijd kan het een worsteling zijn om je identiteit te onderzoeken en ontdekken. Deze worsteling rondom zelfidentificatie geldt ook voor seksuele identiteit. Dat was het in elk geval wel voor de schrijvers van dit stuk. Maar naast de zoektocht met betrekking tot seksuele identiteit, kan er ook onduidelijkheid bestaan rondom iemands genderidentiteit. Het gaat hierbij om twee verschillende identiteiten: seksuele identiteit heeft betrekking op de vraag tot welke sekse(n) men zich voelt aangetrokken. Terwijl genderidentiteit gaat om de manier waarop men zichzelf identificeert.
Een duidelijke genderidentiteit?
Genderidentiteit gaat dus over of iemand zichzelf vrouw, man, geen van beide of een vorm daar tussenin voelt. En genderidentiteit bestaat ongeacht het geslacht waar iemand mee geboren is. Dat is bijvoorbeeld zo in de situaties van sommige transgender personen, wanneer iemand geboren is in een lichaam met geslachtskenmerken van de ene sekse, maar zich identificeert als behorende tot de andere sekse.
Er bestaan echter nog vele andere variaties op genderidentiteit. Variaties waarin iemand de binaire keuze (het is immers kiezen voor een van de twee classificaties: ben je man of vrouw?) afwijst en een tussenvorm ervaart. Daarnaast zijn er alleen al in Nederland ongeveer 85.000 intersekse personen. Deze 0,5% van de bevolking is geboren met fysiek- en/of biologisch geslachtsafwijkende kenmerken. Hierdoor is het op basis van uiterlijk helemaal niet zo eenduidig tot welke sekse zij behoren. Bij de geboorte wordt dan vaak besloten of het om een meisje of een jongetje zou gaan. Maar als het wat betreft fysieke kenmerken niet onmiddellijk duidelijk voor je zou zijn of je als jongetje of als meisje wordt beschouwd, identificeer jij je dan als man of vrouw? Of toch een vorm daar tussenin? En in hoeverre spelen de sociale aspecten van deze classificaties daarbij een rol?
Inclusiviteit en sensitiviteit
Voor Labyrinth is het belangrijk om met mensen te praten en niet over hen. Dat geldt ook voor LHBTI+ personen. Door in gesprek te gaan, leren we wat de ervaringen, behoeften en benodigdheden zijn van deze groep. Binnen (wetenschappelijk) onderzoek wordt er nog immer veel te weinig rekening gehouden met het betrekken van LHBTI+ personen. Wij willen hen daarom juist een stem en platform geven.
Eén van de manieren om dit waar te maken, is door middel van sensitief en inclusief taalgebruik. In juli 2017 zagen we het besluit van de NS om reizigers niet meer aan te spreken met “dames en heren”, maar met het meer algemene “beste reizigers”. Hiermee spreken zij nu iedereen aan die met de trein reist, dus ook personen die niet strikt in één van de twee genderhokjes passen. Zo zou het binnen vragenlijstonderzoeken zoals die van Labyrinth al een betekenisvolle overweging zijn om de categorie ‘anders’ standaard mee te nemen als antwoordoptie bij het vragen naar de genderidentiteit van deelnemers.
Zo zijn er meerdere overwegingen die gemaakt kunnen worden om zoveel mogelijk personen aan te spreken, waaronder personen vanuit de LHBTI+ gemeenschap. Hiermee geef je deze groep niet alleen het gevoel erbij te horen, maar maak je ook bewuste keuzes om onderzoeken nog inclusiever en sensitiever te maken.
Deze blog is geschreven door Fayaaz Joemmanbaks, Reinhild Freytag en Ileen Verbeek, drie van Labyrinths medewerkers die zich persoonlijk identificeren met de LHBTI+ gemeenschap. Hun interesse in en ervaring met de LHBTI+ gemeenschap biedt in combinatie met hun rol als projectmedewerkers voor Labyrinth een sterke basis voor onderzoek en sensitiviteit op dit onderwerp.